16-01-2020:
Addendum bij artikel “10 aandachtspunten voor het werken met een handelsagent in Engeland” (Globe – Evofenedex magazine voor internationaal ondernemen juli-augustus 2019)
De originele beantwoording van vraag 3 in dit artikel (toepasselijk recht) betreft vooral het Engelse perspectief, terwijl de Nederlandse positie (gedeeltelijk) anders is. De beantwoording is onder andere op dit punt aangepast. Vraag 3 moet in zijn geheel als volgt worden vervangen:
6. Welk recht is van toepassing op de agentuurverhouding?
Dit artikel beperkt zich tot de rechtsverhouding van de exporteur of leverancier met de agent (de vraag of de handelsagent namens de exporteur een contract heeft afgesloten is een ander verhaal, namelijk een vertegenwoordigingskwestie). Voor de beantwoording welk recht van toepassing is op de rechtsverhouding met de agent is van belang dat Nederland (+Frankrijk en Portugal) bij het Haags Vertegenwoordigingsverdrag 1978 (HVV) is aangesloten. Het Verenigd Koninkrijk (+de overige EU-landen – Denemarken) is dat niet. Dit kan in voorkomende gevallen tot een andere uitkomst leiden; in ieder geval is de weg naar het antwoord in Engeland en Nederland verschillend.
Indien je als exporteur niets regelt, zal de Engelse rechter EU-Verordening 593/2008 (Rome I) toepassen. Artikel 4 lid 1 sub b van deze verordening bepaalt dat het recht van de gewone verblijfplaats van de handelsagent van toepassing is (tenzij de overeenkomst een kennelijk nauwere band met een andere land heeft (artikel 4 lid 3). Dus wanneer een in Engeland gevestigde handelsagent is ingeschakeld, zal dit doorgaans Engels recht zijn.
De Nederlandse rechter zal het HVV toepassen. Dit verdrag bevat in artikel 6 een iets andere regeling, die in voorkomende gevallen tot een ander resultaat leidt. Het toepasselijk recht is hier
- het recht van het land waar de handelsagent zijn werkzaamheden voornamelijk moet verrichten, mits de agent daar zijn kantoor of gewone verblijfplaats heeft; of
- anders het recht van het land waar de agent zijn kantoor of – bij gebreke daarvan – zijn gewone verblijfplaats heeft.
Wanneer de handelsagent meerdere kantoren in verschillende landen heeft, gaat het om het kantoor dat het nauwst verbonden is met vertegenwoordigingsverhouding. Artikel 9 HVV bepaalt nog dat bij de wijze van uitvoering van de overeenkomst rekening moet worden gehouden met recht van de plaats van uitvoering.
Je kunt met de handelsagent een bepaald rechtsstelsel overeenkomen. Rome I bepaalt dat zo’n rechtskeuze uitdrukkelijk moet zijn gemaakt of duidelijk moet blijken uit de bepalingen en omstandigheden (artikel 3). Volgens het HVV is een rechtskeuze geldig, wanneer deze uitdrukkelijk is overeengekomen of met redelijke zekerheid is op te maken uit de bepalingen en omstandigheden (artikel 5). Houdt er rekening mee dat bij een eventuele rechtskeuze sommige wettelijke (land gebonden) bepalingen toch van toepassing blijven:
- Wanneer de partijen kiezen voor het recht van een ander EER-land[1] dan waar de activiteiten plaatsvinden (bijvoorbeeld Nederlands recht, terwijl de activiteiten in Engeland plaatsvinden) mag de rechter volgens het Europese Hof van Justitie toch die bepalingen van zijn eigen recht toepassen, waarvan de wetgever van de lidstaat waar de zaak wordt behandeld het in het kader van de omzetting van de richtlijn van fundamenteel belang heeft geacht om de handelsagent een ruimte bescherming te bieden dan de Richtlijn. Het gaat hier om zeer uitzonderlijke gevallen en de Engelse rechter heeft zich over deze kwestie nog niet uitgesproken. Het is bovendien de vraag in hoeverre dit bij activiteiten in Engeland voor bijzondere Engelse dwingendrechtelijke bepalingen in de Regulations relevant is, nu deze zelf bepalen dat de Regulations niet van toepassing zijn, wanneer men voor het recht van een andere lidstaat kiest (artikel 1 lid 3 sub a).
- Wanneer
partijen samen kiezen voor het recht van een niet-EER-land blijven toch in
ieder geval de dwingendrechtelijke bepalingen van de Regulation van toepassing,
bijvoorbeeld de hierna te behandelen compensation en indemnity.
[1] De Europese Economische Ruimte bestaat uit alle EU-landen plus Noorwegen, IJsland, Liechtenstein en (in dit specifieke geval ook) Zwitserland.
